Poznajemy Turystyczne Hrabstwo Kłodzkie

Odznaka THK

REGULAMIN ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ PTTK
„POZNAJEMY TURYSTYCZNE HRABSTWO KŁODZKIE”

  1. Odznakę regionalną „Poznajemy Turystyczne Hrabstwo Kłodzkie” ustanowiono dla uczczenia 70-lecia istnienia Polskiego Towarzystwa Turystyczno–Krajoznawczego oraz popularyzacji turystyki i krajoznawstwa.
  2. Celem odznaki jest popularyzacja ziemi kłodzkiej dawnego Hrabstwa Kłodzkiego, zachęcenie do poznawania historii, zwiedzania zabytków architektury, różnorodnych form ochrony przyrody i innych obiektów krajoznawczych.
  3. Nadzór nad zdobywaniem Odznaki sprawuje Komisja Turystyki Pieszej Oddziału „Ziemi Kłodzkiej” w Kłodzku.
  4. Odznaka jest trzystopniowa, a zdobycie jej wymaga spełnienia warunków opisanych w niniejszym Regulaminie.

II. Warunki zdobywania odznaki

  1. Odznakę można zdobywać od 5 roku życia uczestnicząc w imprezach turystyczno – krajoznawczych (zbiorowych lub indywidualnych) odbywających się na terenie ziemi kłodzkiej (obowiązujące granice powiatu kłodzkiego). Dzieci i młodzież szkolna zdobywają odznakę pod opieką osób dorosłych.
  2. Odznakę zdobywa się na własną odpowiedzialność podczas pieszych wędrówek przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa oraz przestrzegania przepisów dotyczących poruszania się po obszarach chronionych i w rejonach granicy państwowej.
  3. W ciągu roku można zdobyć tylko jeden stopień odznaki. Odznakę zdobywa się w kolejności stopni.
  4. Potwierdzenia i opisy zwiedzanych obiektów należy zamieścić we własnoręcznie wykonanej kronice.
  5. Kronika powinna być prowadzona (na wszystkie trzy stopnie) w jednym zeszycie.
  6. Potwierdzeniem mogą być pieczątki ze zwiedzanych obiektów, bilety wstępu, fotografie wykonane na tle zwiedzanego obiektu. Prawo potwierdzania mają także członkowie kadry programowej PTTK, jeżeli uczestniczyli w danej wycieczce.
  7. Odznakę krajoznawczą „Poznajemy Turystyczne Hrabstwo Kłodzkie” można zdobywać z innymi odznakami turystyki kwalifikowanej lub krajoznawczymi.
  8. Wybrany obiekt zalicza się tylko raz niezależnie od stopnia odznaki.
  9. Poszczególne stopnie odznaki można zdobyć po zaliczeniu wskazanej w tabeli ilości miast i innych obiektów. Miasta będące jednocześnie uzdrowiskami należy zaliczać jako miasto i uzdrowisko.
  10. Zdobywanie Odznaki rozpoczyna się od 1 kwietnia 2021 r. Nie zalicza się wcześniejszych potwierdzeń odwiedzeń.
  11. Na poszczególne stopnie odznaki należy spełnić następujące warunki:
WyszczególnienieBrązowaSrebrnaZłota
Miasta ogółem245
(w tym: Miasta-uzdrowiska)122
Zabytki techniki123
Zamki, pałace, twierdze356
Zabytki sakralne246
Muzea, skanseny123
Parki narodowe i krajobrazowe111
Rezerwaty przyrody, pomniki przyrody nieożywionej i powierzchniowej (Załącznik 1)234
Parki – zabytkowe, uzdrowiskowe i arboreta123
Centrum Szkoleniowo-Edukacyjne Parku Narodowego Gór Stołowych––1

III. Weryfikacja odznak

  1. Odznakę weryfikuje Oddziałowy Referat Weryfikacyjny KTP w Kłodzku.
  2. Podstawą do weryfikacji jest przedłożenie kroniki z poświadczeniami i opisami zwiedzanych obiektów, zgodnie z regulaminem. W kronice powinny znaleźć się, na pierwszej stronie, dane osobiste ubiegającego się o Odznakę tj. imię i nazwisko oraz adres zamieszkania i rok urodzenia oraz nr telefonu. Kronika powinna posiadać osobną stronę z miejscem na adnotację o przyznaniu Odznaki.
  3. Kronikę należy dostarczyć do Oddziału PTTK „Ziemi Kłodzkiej” w Kłodzku, ul. Wita Stwosza 1, 57-300 Kłodzko.
  4. W przypadku przesyłki pocztowej należy dołączyć zaadresowaną kopertę zwrotną z adresem i naklejonymi znaczkami według aktualnie obowiązującej taryfy.
  5. Przyznanie Odznaki upoważnia do wykupienia i noszenia Odznaki.

IV. Postanowienia końcowe

  1. Komisja Turystyki Pieszej Oddziału PTTK „Ziemi Kłodzkiej” prowadzi rejestr zdobywców Odznaki i publikuje go na stronie internetowej Oddziału.
  2. Ostateczna interpretacja regulaminu należy do Komisji Turystyki Pieszej.
  3. Regulamin i wzór odznaki, został uchwalona przez Zarząd Oddziału PTTK „Ziemi Kłodzkiej” w Kłodzku w dniu: 17.03.2021 r. (uchwała nr 72/2017/2021) i wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Załącznik 1

Rezerwaty przyrody oraz pomniki przyrody nieożywionej i powierzchniowej

Wykaz rezerwatów przyrody:

  1. Torfowisko pod Zieleńcem
  2. Wodospad Wilczki
  3. Bukowa Kalenica w Górach Sowich
  4. Puszcza Śnieżnej Białki
  5. Śnieżnik Kłodzki
  6. Nowa Morawa
  7. Jaskinia Niedźwiedzia

INFORMUJEMY, ŻE W PARKU NARODOWYM GÓR STOŁOWYCH NIE MA ŻADNYCH REZERWATÓW PRZYRODY. Są co najwyżej Obszary Ochrony Ścisłej (np. Szczeliniec Mały), ale nie są one zaliczane do odznaki „Poznajemy Turystyczne Hrabstwo Kłodzkie”)

Wykaz oficjalnie zarejestrowanych pomników przyrody nieożywionej i powierzchniowej (na podstawie Rozporządzenia nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody).

  1. Źródła Romanowskie – zespól źródeł krasowch – wywierzysk, dość mocno zarośniętych, występują w nich endemity wrotków i ślimak źródlarka karpacka (Po zjeździe z drogi krajowej na Romanowo po ok. 200 m skręcić w lewo. Źródło znajduje się w zadrzewieniu śródpolnym, ok. 150 m od skrzyżowania)
  2. Czartowski Kamień – Ostaniec granitowy – Skałka znajduje się w lesie przy drodze, zbudowana jest z granitów kudowskich wieku karbońskiego. Dla granitów tych charakterystyczna jest duża zawartość różowego skalenia (Znajduje się po prawej stronie drogi z Czermnej do Pstrążnej, to grupa skalna położona przy drodze z Kudowy Zdroju do Pstrążnej na krótkim grzbiecie odchodzącym od wzniesienia ” Duże Brusznice”, w widłach potoku Czermnica i jego dopływu, na wysokości około 540 m n.p.m )
  3. Skałki Pasterskie – ostańce zbudowane z warstw piaskowców i zlepieńców kredowych tworzą mury skalne o osiach NS, powstały one w wyniku wychylenia tektonicznego pierwotnie pologich warstw piaskowców i zlepieńców. (Dobrze widoczna z drogi prowadzącej z Idzikowa do Kamiennej, zlokalizowana na szczycie wzniesienia, niecałe 200 m na zachód od drogi)
  4. Diabelskie Głazy – Kompleks skałek – skałki zarośniete i słabo widoczne zbudowane z łupków i amfibolitów z których zbudowany jest zamek szczerba znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie (Znajdują się przy niebieskim szlaku turystycznym, na ich szczycie stoją ruiny zamku)
  5. Diamentowe Skały – Skałki zbudowane z dolomitów i ankerytów wtórnie zsylifikowanych z dużą zawartością hematytu. Nazwa pochodzi od błyszczących polew kwarcowych na powierzchniach kamieni. Skałki są silnie zerodowane po dużej części na skutek erozji lodowcowej (Znajdują się w grzbietowej partii Lirnika, ok. 350 m na północ od nieruchomości zlokalizowanej w Jugowie przy ul. Wysiedleńców 8)
  6. Jaskinia Radochowska – jest to jaskinia krasowa powstała w wapieniach krystalicznych na kontakcie z łupkami łyszczykowymi. (Jaskinia zlokalizowana jest ponad 2 km na północ od drogi nr 392 (prowadzi tam dobrze oznakowana trasa) )
  7. Solna Jama – błąd w opisie jest to jaskinia krasowa a nie wyrobisko powydobyciu soli. Nazwa pochodzi od wapienia gruboziarnistego przypominajacego wyglądem kryształy soli. Wapienie te tworzą soczewkę w obrębie łupków. (Znajduje się w lesie przy niebieskim szlaku, ok. 1300 m na południe od Gniewoszowa i ok. 120 m na południe od granicy lasu)
  8. Wapniarka – Nieczynny kamieniołom marmurów na wschodnim stoku wzgórza Wapniarka (518 m n.p.m.) w pół.-zach. części pasma Krowiarek (Znajduje się przy szosie Kłodzko-Bytrzyca Kłodzka, powyżej czynnego kamieniołomu, u podnóża „Wapniarki”)

Załącznik 2

Mapa dawnego Hrabstwa Kłodzkiego (Glatzer Land Karte z 1747r.)

Uwagi:
Do dawnego Hrabstwa Kłodzkiego NIE NALEŻAŁY: Bardo(Warthe) i Srebrna Góra(Silberberg) – stanowiły już obszar dawnego Śląska. Złoty Stok(Reichenstein) należał do Księstwa Nyskiego. Zdobywając Odznakę proszę mieć to na uwadze!!!

Załącznik 3

K A N O N

W obrębie powiatu znajduje się 5 uzdrowisk: Długopole Zdrój, Duszniki-Zdrój, Kudowa Zdrój, Lądek-Zdrój, Polanica-Zdrój

W obrębie powiatu znajduje się 11 miast:

  1. BYSTRZYCA KŁODZKA
    Miasto pomimo wielu pożarów, zniszczeń wojennych oraz powodzi zachowało poza cennym układem urbanistycznym także liczny i cenny zespół zabytkowych budowli, do których zaliczyć można:

2.Duszniki-Zdrój,

ZABYTKI: kościół par. pw. śś. Piotra i Pawła, z XVII w., ul. Kłodzka 13, renesansowo-barokowy kościół z bogatym wystrojem wnętrz i unikatową amboną w kształcie wielorybamłyn –

.papiernia, drewn., z 1605 r., 1709, XX w., obecnie Muzeum Papiernictwa (pomnik historii)

  • kościół ewangelicki, ob. polskokatolicki, parafialny pw. MB Różańcowej, ul. Słowackiego, z lat 1845–1846
  • kaplica pustelnika, z XVIII w., dawna kaplica Świętej Trójcy – pierwotnie pustelnia, później zamieniona na kaplicę nagrobną rodu Fraise, przez pewien czas Muzeum Festiwali Chopinowskich
  • kaplica na Górze Pustelnika, z XVIII w.
  • park zdrojowy, z pocz. XIX w., zmiany w drugiej połowy XIX w.
  • zabytki przy rynku:
    • dom, w którym gościł król Polski Jan II Kazimierz Waza, Rynek 1, z XVII w., XX w.
    • dom, Rynek 3, z drugiej połowy XIX w.
    • dom, Rynek 5, z XVIII w., XX w.
    • ratusz, dawniej kamienica mieszkalna, z XVI w., XIX w., Rynek 6
    • dom, Rynek 9, z XVII w.
    • dom, Rynek 10/11, z drugiej połowy XVIII w.
  • dom, ul. Kłodzka 2, z XVIII w., XIX w., XX w.
  • dom, ul. Kłodzka 12, z XVII – XX w.
  • pensjonat „Słoneczna”, ul. Krakowska 6, z lat 1900–1910
  • dom, ul. Krakowska 12, z 1910 r.
  • dom, ul. Słowackiego 1, z 1900 r.
  • gospoda, ob. dom, ul. Słowackiego 2, z 1598 r., XIX – XX w.
  • szpital, ul. Sprzymierzonych 11, z 1891 r.
  • dom, ul. Świerczewskiego 3, z 3 ćwierci XIX w.
  • dom, ul. Świerczewskiego 6, z końca XIX w.
  • dom, pl. Warszawy 4, z 1715 r., z przełomu XIX i XX w.
  • dawna Willa Schmidt, ob. Hotel Fryderyk, ul. Wojska Polskiego 10, z 1862 r.,
  • kuźnia, nad rzeką Bystrzycą, z XVII w.
  • figura wotywna Matki Bożej z Dzieciątkiem w rynku – postawiona w 1725 r. jako dar wotywny za uratowanie miasta od zarazy,
  • niemiecka tablica upamiętniająca pobyt króla Jana Kazimierza,
  • kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, tak zwany kościół zdrojowy,
  • klasztor franciszkański – 1925–1926 jako klasztor i jednocześnie dom wypoczynkowy dla braci z całej prowincji śląskiej,
  • obelisk z popiersiem Chopina – ufundowany w 1897
  • pomnik upamiętniający Ludwika Zamehofa przy ul. Zdrojowej,
  • eklektyczna stacja meteo w części zdrojowej,

3.Kłodzko

zachowało doskonale ukształtowany, kompletny i oryginalny układ urbanistyczny miasta średniowiecznego, który jest ściśle dostosowany do ukształtowania terenu i podporządkowany obronnej roli zamku, a później twierdzy,

ZABYTKI:

bastionowa twierdza. na miejscu wcześniejszego zamku z 1577, przebudowanego w latach 1680–1702, w największym stopniu rozbudowana przez króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego,

późnogotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, rozpoczęty przez joannitów w 1344 r., ukończony w początku XVI w.; wnętrze przebudowane w okresie baroku (1660–1670); wyposażenie wnętrza głównie barokowe – ołtarz główny z 1727–1729 (Krzysztof Tausch(niem.)), ambona z 1717 (Michael Klahr), a także gotycka XIV-wieczna figura Madonny z czyżykiem,

  • miasto jako historyczny układ urbanistyczny, z XV-XX w.;
  • kościół parafialny pw. św. Katarzyny, z 1679 r., XIX w.;
  • cmentarz przykościelny;
  • kaplica ewangelicka, ob. kościół par. ewangelicki, ul. Moniuszki 6, z 1797-98 r.;
  • dzwonnica wiejska, ul. 1 Maja 61, drewn.-szach., z XIX w.;
  • park zdrojowy z 2 poł. XVIII-XX w.;
  • hala spacerowa w Parku Zdrojowym, z 1906 r.;
  • pensjonat, obecnie DW „Bajka IV”, ul. Zdrojowa 36, z 1894 r.
  • Muzeum Żaby – obecnie Ekocentrum Parku Narodowego Gór Stołowych
  • Muzeum Zabawek

Kudowa-Zdrój – Brzozowie

  • kościół filialny pw. św. Piotra i Pawła, z 1730 r.;
  • dzwonnica, z 1730 r.;

Kudowa-Zdrój – Czermna

Kościół św. Bartłomieja z 1384 r., Kudowa-Zdrój – Czermna

  • kościół parafialny pw. św. Bartłomieja z 1384 r., XVI, k. XVIII w.;
  • Kaplica Czaszek;
  • dzwonnica, z XVII w.;
  • kaplica cmentarna, z 1776 r.;
  • stodoła, ul. Kościuszki 35, drewniana, z pocz. XIX w.;
  • Szlak ginących zawodów

Kudowa-Zdrój – Pstrążna

Kudowa-Zdrój – Słone

  • dom nr 102(d. nr 70), drewniany, z pocz. XIX w
  • kościół cmentarny pw. św. Rocha, ul. Śnieżna 10, z drugiej poł. XVII w.
  • kaplica zdrojowa NMP „Na Pustkowiu”, ul. Lipowa 2, z 1679
  • park centralny, z k. XVIII w.-XIX w.
  • park Moniuszki, z pocz. XIX w.
  • kaplica św. Jerzego z dzwonnicą, z 1658 r., pocz. XIX w.
  • park 1000-lecia, z drugiej poł. XIX w.
  • ratusz, neorenesansowy z l. 1537, 1739, 1872
  • zespół budynków zdrojowych w parku zdrojowym:
    • pijalnia wód mineralnych, z 1842 r., 1905 r.
    • sala do spotkań towarzyskich (kawiarnia), ul. Orla, z l. 1782, 1852, 1900
    • muszla koncertowa, z 1905 r.
    • wieża zegarowa, z XIX w.
  • zakład przyrodoleczniczy „Jerzy”, ul. Ostrowicza 1/2, z XVIII w.-XX w.
  • zakład przyrodoleczniczy „Wojciech”, z 1678
  • dom, ul. Kłodzka 3, 4, 6, 8, 10 z XVIII w.
  • dom, ul. Kłodzka 8, z XIX w.
  • dom, ul. Kościelna 16, z 1739 r., pocz. XX w.
  • dom, ul. Kościelna 18, z 1800 r.
  • pensjonat „Villa Barbara” obecnie Rezydencja Wellness „Proharmonia”, ul. Leśna 4, z 1906 r.
  • willa, ul. Miła 3, z 1910 r.
  • dom, ul. Pstrowskiego 1, z 1739 r., drugiej poł. XIX w.
  • barokowe i renesansowe kamienice w Rynku:
    • domy, Rynek 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 13 z XVIII w.
    • domy, Rynek 10, 14 17, z XIX w.
    • domy, jedenaście budynków: Rynek 18–24, 26–29, z XVIII w., XIX w., XX w.
    • dom, Rynek 25, z XVII w., XIX w.
  • dawna słodownia, ul. Słodowa 41 (d. Nowotki 1), z 1567 r., po 1920 r.
  • willa, ul. Spacerowa 10, z 1860 r.
  • Katolickie Seminarium Nauczycielskie, ob. centrum kultury, pl. Staromłyński 5, z 1886 r.
  • dom, ul. Zamenhofa 5, z XIX w./XX w.
  • dom, ul. Zdrojowa (d.1 Maja) 11, z poł. XVI w., XVIII w., pocz. XX w.
  • most św. Jana na rz. Białej Lądeckiej, gotycki z figurą św. Jana Nepomucena z XVI w., XVIII w.
  • plebania, ul. Powstańców Śląskich 11,
  • domy, Rynek 13/13a (d.12, 13), 14/14a (d.14), 15, 16, 37, kamienice mieszczańskie, przeważnie z przełomu XIX wieku
  • domy tkaczy, tzw. 7 Braci, ul. Sobieskiego 2, 4, z końca XVIII wieku,
  • wodociągowa wieża ciśnień (kolejowa), z 1908 r.
  • kościół poewangelicki, neogotycki z 1889 roku zaadaptowany na halę sportową
  • kolumna Maryjna z 1698 roku

Inne ciekawe miejsca Samolot MiG-21 z licytacjiWOŚP (ustawiony obok stacji paliw Orlenu, pomiędzy dzielnicami Centrum i Słupiec 8.Polanica-Zdrój ZABYTKI:

miasto, historyczny układ urbanistyczny, z XIV-XX w.

  • dawny dwór jezuitów – wzniesiony w latach 1706–1707, wielokrotnie przebudowywany, obecnie siedziba zakładu wychowawczego ss. józefitek
  • dworzec kolejowy – murowany, z 1890
  • zespół uzdrowiskowy:
    • sanatorium Wielka Pieniawa – dawny dom zdrojowy zbudowany przez Andreasa Ernsta w 1906 jako luksusowy obiekt o 130 pokojach, o bryle charakterystycznej dla obiektów kurortowych z początku XX w.
    • stary dom zdrojowy – zbudowany w 1892
    • szpital kardiologiczny – z początku XX w., przy ul. Zdrojowej.
    • szpital gastrologiczny – z lat 1914–1920, przy ul. Konopnickiej.
    • sanatorium dziecięce Leśny Domek – z 1910, przy ul. Piastowskiej.

Pomnik Adama Mickiewicza,

obelisk „Powrotu do Macierzy”

  • kamienny krzyż z figurą Chrystusa – stoi w centrum miasta przy Bystrzycy Dusznickiej, neobarokowy z początku XIX w.
  • w parku Leśnym: betonowa rzeźba niedźwiedzia polarnego
  • głaz przewodników sudeckich i ratowników GOPR,
  • w dzielnicy Sokołówka w klasztorze sercanów białych  pomnik św. Damiana De Veustera
  • tamże obok wejścia do muzeum misyjnego – tablica upamiętniającą pobyt w tutejszym klasztorze w dniach 16–19 sierpnia 1959 kard. Stefana Wyszyńskiego.
  • przy ul. Jana Pawła II: kamień pamiątkowy po dawnym kościele ewangelickim
  • obelisk pamięci papieża Jana Pawła II przy SCM
  • pomniki Akiby Rubinsteina,
  • dr. Józefa Matuszewskiego,
  • kuracjuszki z pieskiem
  • kuracjuszy na trawie
  • kamień księżnej Charlotty, pierwotnie stojący przy źródle Józefa (wcześniej niem. Charlottensprudel),
  • „kamienie milowe” tworzące „Polanicki przewodnik historyczny” z datami z historii miasta w parku Szachowym
  • tablica upamiętniająca prof. Heinricha Schlechta („Wielka Pieniawa”).
  • tablica 100-lecia odkrycia źródła „Wielka Pieniawa” (wejście do pijalni)
  • drogowskaz „Polanica bliżej świata”
  • tablica „Kapsuły Czasu” w parku Zdrojowym

9. Radków, ZABYTKI: kościół rzym.-kat. par. pw. św. Doroty, d. ewangelicki, z l. 1570-88, przebudowany w 1740 r.

  • kościół rzym.-kat. pomocniczy pw. św. Andrzeja Boboli, d. ewangelicki, z l. 1905-6
  • mury obronne, z XV w.
  • renesansowy ratusz, Rynek, z 1543 r., przebudowany w XVI-XIX w.
  • dom, ul. Grunwaldzka 1, z 1600, przebudowany w XIX w.
  • dom, ul. Kościelna 3, z XVIII w., przebudowany w XIX w.
  • dom, ul. Krótka 3, z poł. XVI w., przebudowany w XIX w.
  • domy, Rynek 2-6, 8-12, 14-15, 17-18, 20-22, 25-26 z XVI-XVII-XVIII-XIX w., niektóre przebudowane w XIX i XX w.
  • hotel, Rynek 18, z XVII w.

10. Stronie Śląskie ZABYTKI:barokowy  kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusakaplica św. Onufrego z XVIII w. w pobliżu stadionu sportowego

11.Szczytna. ZABYTKI:

kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, barokowy 

  • cmentarz przykościelny,
  • kaplica św. Anny, Batorów, z XVIII wieku,
  • zespół zamkowy, z XIX wieku, z neogotyckim Zamkiem Leśna
  • Pomnik Jana Nepomucena

Załącznik do regulaminu

ZABYTKI SAKRALNE

1. Kościół pw. św. Michała Archanioła w Bystrzycy Kłodzkiej
Kościół parafialny, pierwotnie późnoromański należy do najciekawszych założeń sakralnych na Śląsku. W obecnej postaci jest to dwunawowa hala z rzędem filarów w środku i dwoma prezbiteriami. Zachowało się w nim sporo detalu kamieniarskiego, m.in. romańskie służki, gotyckie portale oraz cenne wyposażenie, np. chrzcielnica z herbami.

2. Sanktuarium Marii Śnieżnej na górze Iglicznej
Kościół pielgrzymkowy ze słynącą z cudów figurką Matki Bożej Śnieżnej został wzniesiony w 1781-82 r. w stylu barokowo – klasycystycznym. Usytuowany na zboczu góry Igliczna (782 m n.p.m.), na której szczyt prowadzi Kalwaria.

3. Drewniany kościół w Nowej Bystrzycy
Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP wzniesiono w 1726 r. Jest to budowla o rozczłonkowanej bryle z potężną sygnaturką. Wewnątrz skromne wyposażenie barokowe. Zabudowania wsi tworzą ciekawy zespół architektoniczny typowy dla pogranicza. Godne uwagi są np. chaty z gankami-galeryjkami.

4. Drewniany kościół w Zalesiu
Oryginalny kościół drewniany św. Anny wzniesiono w 1718 r. Najcenniejszym elementem wyposażenia kościółka jest bardzo duży, interesujący zespół polichromii, przedstawiających sceny starotestamentowe zw. „Biblią dla Ubogich”.

5. Kościół św. Piotra i Pawła w Dusznikach-Zdroju
Barokowy kościół, w obecnej postaci z pocz. XIX w, wyróżnia się oryginalną amboną w postaci wieloryba z rozwartą paszczą. Cenne wyposażenie barokowe stanowią m.in. ołtarz główny z obrazem P. Brandla, ołtarz boczny „14 Wspomożycieli” w Kaplicy Zmarłych.

6. Kościół Wniebowzięcia NMP w Kłodzku
Najznakomitszy zabytek Ziemi Kłodzkiej, skarbnica dzieł sztuki. Budowę gotyckiej bryły rozpoczęli Joannici w poł. XIV w., a zakończyli Jezuici w XVIII w. nadając barokowy wystrój wnętrzu świątyni. Uwagę przykuwa zwłaszcza piękny ołtarz główny, a także ołtarze boczne, figury, obrazy i sklepienia.

7. Kościół i klasztor Franciszkanów w Kłodzku
Kościół Matki Bożej Różańcowej wraz z klasztorem powstał w I poł. XVII w. jako budowla barokowa. W refektarzu klasztoru znajduje się olbrzymi fresk, autorstwa F. A. Schefflera.

8. Kościół św. Katarzyny w Starym Wielisławiu
Obronny kościół z prezbiterium z XV w. i wieżą z XVII w., przebudowany na barokowy, otoczony murem ze strzelnicami i drewnianym obejściem podcieniowym z XVI w., nadającymi kościołowi obronny charakter. Dawniej był to znany ośrodek kultu, związany z gotycką figurą Matki Boskiej Wielisławskiej. W sąsiedztwie kaplica – mauzoleum księcia Jana Ziębickiego.

9. Kaplica Czaszek w Czermnej
Jedna z nielicznych w Europie kaplica, której wystrój stanowią warstwowo ułożone czaszki i piszczele ok. 3 tys. ludzi ofiar wojen i epidemii. W piwnicy zgromadzono także ok. 20 tys. innych fragmentów szkieletów. Osobliwe miejsce wywołujące refleksje nad kolejami ludzkiego życia.

10. Kaplica Matki Bożej Wspomożenia Wiernych
Kaplica znajduje się na północno – wschodnim stoku Cierniaka (595 m. n.p.m.), na wysokości około 530 m.n.p.m.

11. Kościół w Nowej Wsi
Ogromny kościół Wniebowzięcia NMP, wzniesiony jako barokowy w latach 1702 -1704 przez znanego włoskiego architekta J. Carove, dzięki fundacji hr. von Althannów. Jest to drugi co do wielkości kościół ziemi kłodzkiej, założony na planie krzyża łacińskiego. Wewnątrz bogate wyposażenie m.in. ołtarz i figury dłuta M. Klahra.

12. Drewniany kościół w Kamieńczyku
W 1710 r. wzniesiono filialny kościół pod wezwaniem św. Michała. Jest to jeden z niewielu zachowanych zabytkowych kościołów drewnianych. We wsi znajduje się również kilka chat będących przykładem budownictwa wiejskiego z k. XVIII w.

13.Kościół Parafialny Narodzenia NMP w Lądku-Zdroju
Barokowa budowla, poświęcona w 1697 r. Nawa sklepiona kolebkowo z lunetami, salowe wnętrze, na sklepieniu freski E. Reimanna. Cenne rzeźby figuralne z warsztatu Michała Klahra (Grupa Ukrzyżowania) i jego syna Ignacego (ambona, rokokowy konfesjonał).

15. Kalwaria i zespół kaplic w Wambierzycach
Wieś posiada oryginalny układ przestrzenny z 9 bramami, kościołem i około 135 kaplicami i innymi obiektami znajdującymi się w centrum wsi i na okolicznych wzgórzach. Razem stanowi największy tego typu zespół architektoniczno – krajobrazowy w Polsce.

 2. Most gotycki św. Jana na Młynówce w Kłodzku
Porównywany ze wspaniałym mostem Karola w Pradze. Wybudowany w 1390 r., połączył wyspę Piasek ze Starym Miastem. Przetrwał nienaruszony liczne powodzie dotykające Kłodzko, jak głosi legenda, dzięki zaprawie z dodatkiem jajek. Kamienną balustradę wieńczy sześć grup z figurami świętych.

3. Most św. Jana w Lądku-Zdroju
Kamienny, dwuprzęsłowy most przerzucony przez Białą Lądecką w 1565 r. Na środku mostu stoi barokowa figura św. Jana Nepomucena patrona strzegącego mostów i chroniącego od powodzi.

  1. Kamienny wiadukt kolejowy w Lewinie Kłodzkim
    Wzniesiony został w 1903 r. przez włoskich budowniczych. Ma 120 m długości i 27 m wysokości, a oparty jest na wieloprzęsłowej, klasycznej konstrukcji. 5. Domy Tkaczy w Międzylesiu
    Z zespołu tzw. Siedmiu Braci zbudowanych pod koniec XVIII w. zachowały się dwa drewniane podcieniowe domy. Niegdyś mieściły pomieszczenia mieszkalne i warsztaty tkaczy produkujących płótna i sukna w oparciu o uprawiany w okolicy len.

6. Podziemna Turystyczna Kopalnia Węgla Muzeum Górnictwa w Nowej Rudzie
W byłym polu górniczym „Piast” kopalni „Nowa Ruda” udostępniono do zwiedzania 700 m podziemnych wyrobisk górniczych i XIX-wieczny kompleks obiektów przemysłowych. Dzięki temu zapoznać tu się można z bogatą, ponad 500-letnią historią górnictwa węglowego w regionie, a także odbyć podróż po wyrobiskach górniczych pierwszą w regionie podziemną kolejką turystyczną.

7. Sztolnia fluorytowa w Kletnie
Podziemna trasa turystyczna o długości ok. 200 metrów powstała we wnętrzach niegdysiejszej kopalni uranu. W trakcie zwiedzania zapoznajemy się z historią wydobycia surowców w Masywie Śnieżnika, której otoczonym tajemnicą epizodem jest działająca w okresie powojennym kopalnia uranu, który wykorzystywany był w programie budowy radzieckiej broni atomowej.

8. Galeria „Wapiennik – Łaskawy Kamień” w Starej Morawie
W Starej Morawie stoi jeden z niewielu wapienników, w których dawniej wypalano wapno. W tym pięknie odrestaurowanym obiekcie urządzono prywatną galerię sztuki i centrum spotkań polskich i niemieckich artystów.

9. Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju
Drewniano-kamienny budynek wzniesiono w 1605 r. z wyraźnie barokowym akcentem. W kolejnych latach rozbudowywany, dziś stanowi jeden z najcenniejszych w kraju zabytków technicznych. We wnętrzach zlokalizowano Muzeum Papiernictwa i warsztaty produkujące papier ręcznie czerpany. Istnieje możliwość wzięcia udziału w lekcjach dotyczących techniki produkcji papieru czerpanego połączonych z zajęciami praktycznymi

10. Ruchoma szopka w Czermnej
W domostwie będącym przykładem tradycyjnego budownictwa sudeckiego z przełomu XIX i XX w. podziwiać można wykonane w latach 1896-1924 przez Franciszka Stepana ok. 250 ręcznie struganych, niezwykle barwnych lipowych, ruchomych figurek. Układają się one w sceny z życia pasterzy, mieszczan i ich domostwa. Zagrać tutaj też można na zabytkowych organach.

  1. Ruchoma szopka w Wambierzycach
    Największa szopka na ziemi kłodzkiej, której twórcą był miejscowy ślusarz L. Wittig. W ciągu 28 lat wyrzeźbił ok. 800 figurek z drewna lipowego. Znaczna ich część poruszana jest mechanizmem zegarowym w rytm muzyki. ZAMKI, PAŁACE, POZOSTAŁOŚCI ZAMKÓW

1. Pałac w Piszkowicach
Barokowy pałac z drugiej potowy XVII w. wzniesiony na miejscu renesansowego dworu. Dwukondygnacyjna budowla nakryta 4-spadowym dachem mansardowym z lukarnami. Wokół pałacu rozciąga się zaniedbany park w układzie tarasowym.

2. Zespół parkowo-pałacowy w Gorzanowie
Największa i najwybitniejsza rezydencja pałacowa regionu, wzniesiona w XVI w. w stylu renesansowym dla barona H.F. von Herbersteina. Obecnie nie jest zagospodarowany.

3. Założenie pałacowo-parkowe w Żelaźnie
Zespół pałacowy wzniesiony pod k. XVIII r. przez A. Hoffmanna o cechach barokowych i neobarokowych. Wewnątrz okazały hol wykładany marmurem. Pałac otacza duży, stary park.

4. Ruiny zamku Karpień
Średniowieczny, kamienny zamek zbudowano dla ochrony Solnej Drogi. W XIV i XV w. stanowił on centrum małego państewka. Został zniszczony przez Husytów w XV w. Później stał się siedliskiem rabusiów, a ostatecznie zdobyto i zniszczono go w XVI w. Dziś to romantyczna ruina powoli zarastająca lasem.

5. Pałac w Trzebieszowicach
Założenie pałacowo-parkowe, którego początki sięgają drugiej połowy XV wieku. Jeden z wielkich majątków hrabstwa kłodzkiego. Park przy pałacu został założony w 1738 r. W miejscowym drzewostanie natkniemy się na świerka serbskiego, daglezję i sosnę czarną. Obecnie Hotel**** Zamek na Skale.

6. Zespół parkowo-pałacowy w Jeleniowie
Zbudowany w XVI w. jako dwór renesansowy, przebudowany w 1788 r. na pałac barokowy przez hrabiego von Mitiusa. W latach 1961-1971 przeszedł gruntowny remont.

7. Ruiny Zamku Homole
Kamienny zamek Homole zbudowany został w XIII w. Na wzniesieniu Gomoła (733 m n.p.m.) na miejscu grodu granicznego dla ochrony odnogi szlaku bursztynowego. Stanowił również centrum niewielkiego państewka homolskiego. Do dziś przetrwały już tylko skromne ruiny zamku w postaci resztek wieży i fragmentów murów.

8. Zespół zamkowo-pałacowy w Międzylesiu
Z pierwszego gotyckiego zamku zachowała się tylko Czarna Wieża. Rezydencja złożona jest z dwóch części renesansowej i barokowej, tworząc jeden z większych zespołów pałacowych na Dolnym Śląsku.

9. Ruiny zamku Szczerba w Gniewoszowie
Pozostałości wieży, murów i budynków mieszkalnych powstałego w XIV w. gotyckiego zamku. Zniszczony podczas wojen husyckich w 1428 r. nigdy nie został odbudowany.

10. Kompleks pałacowo-parkowy w Bożkowie
W centrum wsi w 1708 r. wzniesiono barokowy pałac, który przebudowano w 2 poł. XIX w. Do pałacu przylega park z okazałymi drzewami i pawilonem ogrodowym. Obok barokowy kościół św. Piotra i Pawła z oryginalną amboną w kształcie łodzi.

11. Pałac w Jugowie
Pierwsze wzmianki o pałacu pochodzą z czasów średniowiecznych. Do końca II wojny światowej był siedzibą hrabiego Ludwika von Pfeil und Ellguth. Pałac położony w przepięknym parku. W bardzo dobrym stanie zachowała się sień główna wraz z witrażem oraz część wyposażenia. W parku można wypocząć nad uroczym oczkiem wodnym. Obecnie siedziba nadleśnictwa.

12. Zamek w Ratnie Dolnym
Pierwsze wzmianki o wsi sięgają XIV w. Ze zbocza wzgórza nad rzeką malowniczo wyrasta renesansowy zamek z attyką na szczycie. Bryła zamku była wielokrotnie przebudowywana. U stóp zamku pozostałości starego tarasowego założenia parkowego.

13. Zamek „Leśna” na Szczytniku
Neogotycki zamek usytuowany na skalnej krawędzi nad Szczytną. Zbudowany w 1832 r. na miejscu fortu z XVIII w. Obok zamku rozmieszczone są punkty widokowe, z których roztacza się widok na miasto i pobliskie góry.

Pałac położony jest w Szalejowie Dolnym – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko, w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej.

16. Pałac w Podzamku to pałac z XIX wieku znajdujący się we wsi Podzamek w  w gminie Kłodzko

1. Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku
W barokowym obiekcie dawnego konwiktu jezuickiego zlokalizowano najważniejsze muzeum w regionie związane głównie z tematyką miasta, regionu, jego historii, przyrody i sztuki. Do najpiękniejszych wnętrz należą: biblioteka, dwukondygnacyjna sala koncertowa z kopułą, Salon Złoty i sala konferencyjna. Największe kolekcje w zbiorach Muzeum stanowią: zbiór cyny, numizmatów, zegary śląskie z doby uprzemysłowienia na Dolnym Śląsku oraz unikatowe szkło.

2. Muzeum Filumenistyczne w Bystrzycy Kłodzkiej
W dawnym kościele ewangelickim przy Małym Rynku, założono w 1964 r. jedyne w kraju muzeum posiadające kolekcję etykiet zapałczanych, zapalniczek i innych urządzeń służących nieceniu ognia. Prezentuje ono również historię miasta.

3. Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego
Na górskim stoku byłej wsi Pstrążna zlokalizowano skansen. Przedmiotem prezentacji są w nim obiekty architektury i kultury ludowej Sudetów (budynki mieszkalne, dzwonnica, zajazd, kuźnia wraz z wyposażeniem w sprzęty i narzędzia). Latem organizowane są tutaj pikniki połączone z degustacją m.in., pieczonego na miejscu chleba ze smalcem, ziemniaków z ogniska i bigosu.

4. Szlak Ginących Zawodów i Mini ZOO
Obiekt mieści warsztat garncarski, gdzie sami możemy spróbować wytwarzania naczyń ceramicznych. Nieopodal podziwiać możemy egzotyczne gatunki ptaków i zrekonstruowany wiatrak.

5. Muzeum Żaby
Obiekt znajdujący się przy dyrekcji Parku Narodowego Gór Stołowych, którego celem jest wyeksponowanie przedmiotów codziennego użytku związanych w sposób pośredni lub bezpośredni z wizerunkiem płazów, a w szczególności żab. Kolekcja składa się z 3000 eksponatów z 20 krajów świata i 6 kontynentów.

6. Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdrju
Kolekcja lalek, miniaturowych mebli, modeli kolejek, okrętów, urządzeń, klocków oraz skarbonek wykonanych z drewna, gliny, porcelany, żeliwa, blachy i cyny. Doskonałe tło muzyczne tworzy uruchamiana na czas zwiedzania kolekcja pozytywek. Dla najmłodszych odwiedzających muzeum przygotowano kącik zabawy.

7. Etnograficzne Muzeum Misyjne w Polanicy-Zdroju
Mieszcząca się w zabudowaniach klasztornych o.o. Sercanów w Sokołówce – misjonarzy mających tutaj swoją siedzibę, ekspozycja egzotycznych wyrobów rękodzielniczych przywiezionych przez zakonników z Peru, Polinezji, Kongo i Zairu.

8. Skansen Muzeum Etnograficzne, Mini ZOO – Wambierzyce
Kolekcja zabytkowych przedmiotów codziennego użytku, dokumentów, rzeźb, skamienielin zgromadzonych przez pana Mariana Garncarskiego. Częścią obiektu jest mini-zoo, w którym obok świnek wietnamskich zobaczymy rodzimego dzika i ich krzyżówkę, daniele z majestatycznym porożem i dumne strusie.

9. Muzeum Ziemi w Kletnie
Muzeum prezentuje bogatą kolekcję kamieni, minerałów i skamieniałości m.in. odciski łap dinozaurów z Gór Świętokrzyskich, gadów permskich z rejonu Nowej Rudy oraz skamieniałe formy życia flory i fauny sprzed 250 milionów lat. Znajdują się tu również cztery skamieniałe gniazda z jajami dinozaura. Przy muzeum „Park Jurajski” dla dzieci z modelami dinozaurów i skamieniały las permski.

10. Muzeum Minerałów w Stroniu Śląskim
Wspaniałe okazy z całego świata z pewnością pozostawią niezatarte wrażenia. Godna polecenia jest również prywatna kolekcja minerałów rodziny Kluzów.

11. Galeria Muzealna im. Michała Klahra Starszego w Lądku Zdroju
Galeria mieści się na rynku, w późnobarokowej kamienicy, w której mieszkał i miał pracownię rzeźbiarz doby baroku Michał Klahr Starszy. Nad jej portalem wejściowym widnieje płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem autorstwa Klahra. Galeria gromadzi eksponaty związane z historią Lądka-Zdroju oraz poświęcone patronowi miasta św. Jerzemu.

12. Izba Pamięci Rolnictwa Gmin Masywu Śnieżnika w Bystrzycy Kłodzkiej
Zebrane eksponaty związane są przede wszystkim z rolnictwem narzędzia i urządzenia oraz bogata kolekcja uprzęży konnej stanowią zbiory prywatne. W starej stodole można zobaczyć między innymi drewniane wozy, a także bardzo ciekawą kolekcję sprzętów gospodarstwa domowego.

13. Muzeum prof. Josepha Wittiga w Nowej Rudzie
Dom wybudowany został w 1926 roku przez prof. Wittiga, który mieszkał w nim do roku 1946, kiedy to został przymusowo wysiedlony do Niemiec. Znajduje się tu muzeum poświęconego życiu i twórczości właściciela oraz Dom Pracy Twórczej i Międzynarodowe Centrum Spotkań.

  1. Muzeum Ziemi Sowiogórskiej w Ludwikowicach
    Muzeum łączy w sobie wielokulturowość tradycji Gór Sowich. Zostało utworzone w zaadoptowanym na ten cel byłym Kościele Ewangelickim, który  wybudowano w 1930 roku. Organizowane są tu także spektakle i występy muzyczne. ATRAKCJE PRZYRODNICZE

1. Park Narodowy Gór Stołowych – o powierzchni 6339 ha. Utworzony w 1993 r. po przekształceniu Stołowogórskiego Parku Krajobrazowego. Występują na jego terenie najrzadziej spotykane w kraju formacje skalne i skalne labirynty

2. Śnieżnicki Park Krajobrazowy– zajmuje powierzchnię 28 800 ha. Utworzony w 1981 r. Obejmuje cenny pod względem krajobrazowym i przyrodniczym rejon Sudetów Wschodnich. W jego skład wchodzą pasma górskie: Gór Bialskich, Masywu Śnieżnika i Gór Złotych.

3. Rezerwat „Wodospad Wilczki” w Międzygórzu
Najwyższy wodospad na ziemi kłodzkiej i jeden z większych w całych Sudetach. Woda spada tu ze skalnego progu wysokości 21 m i płynie dalej głębokim kanionem. Pierwotny las dolnoreglowy rosnący wokół wodospadu objęty jest ochroną i stanowi rezerwat przyrody.

4. Pomnik przyrody Pasterskie Skały koło Idzikowa
Grupa malowniczych skał zbudowanych ze zlepieńców kredowych znajdujących się na krańcu Wysoczyzny Idzikowa. Ich nazwa wywodzi się z legendy o pasterzach, którzy wzgardzili chlebem.

5. Rezerwat „Torfowisko pod Zieleńcem”
Rezerwat utworzony na powierzchni 156,8 ha wierzchowiny gór, których krajobraz przypomina tundrę. Na podmokłym podłożu wśród torfowców odnaleźć można rzadkie okazy flory takie jak: brzoza karłowata, sosna błotna, rosiczki oraz kosodrzewina. Przez torfowisko prowadzi nas wyznaczona ścieżka przy której znajduje się drewniana wieża widokowa.

6. Szczeliniec Wielki
Wspinając się po kamiennych schodach z Karłowa, zdobyć można wierzchowinę najwyższego szczytu Gór Stołowych (919 m n.p.m.). Trasa zwiedzania prowadzi między piaskowcowymi formami skalnymi (posiadającymi własne nazwy utworzone od ich charakterystycznych kształtów) i głębokimi szczelinami dochodzącymi do 17 m. Z punktów widokowych podziwiać można rozległe panoramy Sudetów. Znajduje się tu działające od 1845 r. schronisko turystyczne.

7. Błędne Skały
Ławica piaskowców położona na wysokości 852 m n.p.m., spękana siecią szerokich szczelin, których głębokość sięga kilku metrów. Błędne Skały mają postać malowniczego labiryntu skalnego i stanowią nie lada atrakcję dla turystów.

8. Rezerwat „Wielkie Torfowisko Batorowskie”
Obszar ochrony ścisłej wchodzący w skład Parku Narodowego Gór Stołowych. Na nieprzepuszczalnym podłożu margli, na skutek dużej wilgotności podłoża obszar ten porośnięty został torfowcami tworzącymi tu głębokie pokłady. W tych warunkach występujące na nim świerki i sosny nierzadko przyjmują skarlałe formy.

9. Arboretum w Lądku-Zdroju

Leśny ogród z ponad 250 gatunkami drzew i krzewów egzotycznych stanowi najcenniejszy zespół przyrodniczy lądeckiej zieleni parkowej. Otoczenie stanowią dorodne drzewostany mieszane rodzimego regla dolnego z bukiem, jaworem i świerkiem. Na wiosnę pięknie kwitną tutaj rododendrony i azalie.

10. Pomnik przyrody Jaskinia Radochowska koło Radochowa
Jedna z największych jaskiń w Sudetach odkryta ponad 200 lat temu. Łączna długość korytarzy wynosi 265 m. Szata naciekowa została zniszczona lecz podziwiać tu można urocze podziemne jeziorko. Grotę zwiedza się indywidualnie, niezbędne jest jednak posiadanie latarek. W sezonie turystycznym zwiedzanie z przewodnikiem.

11.Pomnik przyrody Solna Jama koło Gniewoszowa
Niewielka (ok. 40 m długości) jaskinia powstała w soczewie wapienia krystalicznego. Nazwa jej wywodzi się od nacieków kalcytowych przypominających wyglądem sól. Wnętrze jaskini zamieszkiwane jest przez endemiczny gatunek owada. Diabelskie Głazy
W pobliżu Gniewoszowa podążając szlakiem niebieskim natkniemy się na głazy pochodzenia polodowcowego, które według miejscowych podań zostały tu przyniesione przez diabła.

12. Rezerwat Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie
Najpiękniejsza pod względem szaty naciekowej jaskinia Polski. W osadach na dnie jaskini odnaleziono wiele zachowanych szczątków kostnych zwierząt plejstoceńskich, wśród których dominują kości niedźwiedzi jaskiniowych. Wraz z przewodnikiem przechodzi się labiryntem korytarzy, podziwiając unikalne stalaktyty i stalagmity, kaskady i draperie kalcytowe.

13. Rezerwat „Śnieżnik Kłodzki”

Najwyższy szczyt ziemi kłodzkiej 1425 m n.p.m. Z rozległej kopuły szczytowej oglądać można przepiękną panoramę całych Sudetów. Dawniej stała tu kamienna 33-metrowa wieża widokowa, po której obecnie pozostały tylko ruiny. Szczyt porasta cenna roślinność alpejska, żyją tu rzadkie gatunki fauny, dlatego cały obszar chroniony jest jako rezerwat przyrody. Na Hali Pod Śnieżnikiem znajduje się pięknie położone schronisko.

14. Rezerwat „Nowa Morawa”
Leśny rezerwat przyrody utworzony dla ochrony naturalnego lasu dolnoreglowego. Zobaczyć tutaj można piękne okazy rodzimego świerka sudeckiego i buka pospolitego.

17. Park Zdrojowy w Dusznikach-Zdroju  o powierzchni 5,4 hektara znajdujący się na południowy wschód od centrum Dusznik-Zdroju. Park jest objęty strefami przyrody: obszarem chronionego krajobrazu Gór Stołowych, Gór Bystrzyckich. Gór Orlickich oraz strefą otuliny Parku Narodowego Gór Stołowych

  1. Park Zdrojowy w Długopolu-Zdroju – park zdrojowy w Długopolu-Zdroju, znajdujący się w południowej części wsi. Odrestaurowany w latach 2010-2011za cenę 4 mln zł, z czego 2,9 mln ze środków z Unii Europejskiej. Park założono w r. 1819. Jego obszar kilkakrotnie powiększano; w r. 1875 anektowano tereny leśne po drugiej stronie Nysy Kłodzkiej